Hoe werkt de elektrische installatie in de camper? Uitgebreide uitleg en demonstratie van verschillende bedieningspanelen!
De meeste campers zijn uitgevoerd met een vrij uitgebreide elektrische installatie. Die elektrische installatie is over het algemeen te bedienen met een bedieningspaneel, waarbij je verschillende onderdelen kunt in en uitschakelen. In deze video legt campermakelaar Patrick uit hoe je de camper aansluit op een externe stroomvoorziening, waar die stroom voor nodig is en hoe verschillende bedieningspanelen werken.
TWEE SOORTEN STROOM/SPANNING IN DE CAMPER, HOE ZIT DAT?
In de camper zijn eigenlijk twee soorten stroomvoorzieningen aanwezig, namelijk de 230 volt stroomvoorziening en de 12 volt stroomvoorziening. De 12 volt stroomvoorziening haalt zijn spanning uit de huishoudaccu óf uit de omvormer indien die is aangesloten op een externe stroombron. De omvormer zit namelijk aangesloten op de 230 volt stroomvoorziening en deze werkt op het moment dat de camper aan de stroompaal op de camping of het stopcontact thuis staat. Een term die nog wel eens voor de externe stroomaansluiting wordt gebruikt is afkomstig uit de scheepvaart: We nomen dit namelijk ook wel "walstroom".
HOE WERKT DE 12 VOLT STROOMVOORZIENING IN DE CAMPER?
Over het algemeen zijn er in een camper altijd twee of meer accu's aanwezig. Een startaccu voor de motor, die alleen stroom levert voor het starten van de motor en aan alles in de cabine. Daarnaast is/zijn er nog één of meerdere huishoudaccu's in de camper aanwezig. Dankzij deze huishoudaccu's is het mogelijk om alle 12 volt apparatuur in de camper te gebruiken zonder dat de camper staat aangesloten op een externe stroomvoorziening. Dit maakt dat je met een camper 'vrij' kunt staan of 'off grid' 'selfsupporting' kan zijn.
WAT WERKT ER OP DE 12 VOLT HUISHOUDACCU?
Maar wat werkt er dan allemaal op die 12 volt huishoudaccu? Over het algemeen werkt de verlichting in het leefgedeelte van de camper op 12 volt. Bij de nieuwste campers is vaak LED verlichting aanwezig, die erg energiezuinig is. Bij iets minder nieuwe campers zien we vaak nog 12 volt halogeen lampjes. Verder werkt de waterpomp ook op 12 volt, zodat je ook het watersysteem kunt gebruiken via de huishoudaccu. Beschikt de camper over een compressorkoelkast? Dan kan deze ook functioneren op de 12 volt huishoudaccu. Een absorptiekoelkast daarentegen gebruikt zoveel stroom dat deze over het algemeen alleen op 12 volt werkt tijdens het rijden. Hij krijgt dan stroom vanaf de dynamo van de auto en bij stilstand zonder externe stroomvoorziening wordt de absorptiekoelkast meestal op gas gebruikt. Als er een televisie in de camper aanwezig is, dan kan het zijn dat deze ook op 12 volt werkt. Er zijn namelijk speciale 12 volt televisies op de markt voor gebruik in campers. Ook een eventueel aanwezige automatische schotel of automatische luifel werkt op de 12 volt huishoudaccu.
WAT WERKT ER OP 230 VOLT IN DE CAMPER?
In de camper zijn ook voorzieningen die werken op 230 volt, zoals bijvoorbeeld de zojuist genoemde absorptiekoelkast. De boiler in de camper werkt meestal op gas, maar er zijn ook uitvoeringen die ook op elektriciteit kunnen worden gebruikt. Deze functioneren dan op 230 volt. Als de camper is voorzien van een dak airco of een bank airco, dan werkt deze ook op 230 volt. Tot slot is er nog de omvormer die van 230 volt 12 volt maakt. Deze werkt dus ook op 230 volt en op het moment dat de camper aan de externe 230 volt stroomvoorziening is aangesloten zal de omvormer de huishoudaccu bijladen en zorgen voor de 12 volt voorziening in de camper. Tot slot heb je natuurlijk 230 volt stroom nodig om gebruik te kunnen maken van de stopcontacten in de camper voor bijvoorbeeld je koffiezetapparaat.
DE CAMPER AANSLUITEN OP DE EXTERNE 230 VOLT STROOMVOORZIENING
Voor het aansluiten van de camper op de externe 230 volt stroomvoorziening is er meestal in de zijwand een speciale CEE-aansluitdoos aanwezig. Deze aansluiting kan ook zijn weggewerkt onder de camper, in de garage of in een speciaal serviceluik waar alle nutsvoorzieningen zijn samengebracht. De CEE-aansluitdoos beschikt over 3 pinnen: Een plus, min en aarde pin. Om deze contactdoos met de 230 volt aansluiting op de camping te verbinden heb je een CEE-aansluitkabel nodig waar dezelfde (blauwe) CEE-stekkers aan zitten.
EERST DE KABEL IN DE CAMPER, DAN PAS IN DE STROOMPAAL
Wanneer we de camper aansluiten op de stroomvoorziening doen we altijd eerst de kabel met de CEE-stekker in de contactdoos van de camper. Op deze manier kunnen we met de kabel richting de aansluiting op de camping lopen, zonder dat hier al 230 volt spanning op staat. Dit is dus de meest veilige manier en zo beperk je het risico om een stroomschok te krijgen. De meeste campings in Nederland en Europa zijn voorzien van een CEE-aansluiting en hier kun je dan ook probleemloos je CEE-stekker inpluggen. Er zijn ook campings waar de stroomkast is voorzien van ‘normale’ stopcontacten zoals we die ook thuis kennen. Hier zijn speciale CEE-verloopstekkers op de markt, welke ook wel ‘Frans verloop’ worden genoemd. Deze zijn natuurlijk ook handig om te hebben als je de camper thuis voor de deur alvast aan de stroom wil zetten.
Gebruik je een Haspel? Rol deze dan volledig af!
Als je de camper aan de externe stroomvoorziening verbind door middel van een kabelhaspel, dan is het belangrijk dat je de haspel volledig afrolt voordat je stroom gaat verbruiken. Als je de haspel namelijk opgerold laat staan en er gaat stroom doorheen lopen kan hier een spoel werking optreden waardoor de haspel erg heet wordt met eventueel kortsluiting tot gevolg. Altijd volledig afrollen dus, ook als je maar een klein stukje van de kabel nodig hebt.
Hoe werkt het elektrische bedieningspaneel van de camper?
Nu de camper door middel van de kabel met CEE aansluiting is aangesloten op de externe 230 volt stroomvoorziening is er 230 volt beschikbaar in de camper. Je kunt dit op het display of bedieningspaneel vaak zien aan een brandend lampje bij een symbool van een stekker. Dit betekent dat de camper aan de externe stroomvoorziening is aangesloten en dat de accu wordt bijgeladen.
Op het bedieningspaneel komen we verder nog verschillende knoppen tegen. Meestal zien we op het bedieningspaneel de volgende opties:
- een hoofdschakelaar om de complete stroomvoorziening in de camper aan of uit te zetten.
- een aparte schakelaar voor het activeren van de groep waar alle verlichting op is aangesloten.
- een aan- en uitschakelaar voor de waterpomp
- een aan- en uitschakelaar voor de buitenlamp
- een knop voor het aflezen van de accuspanning van de huishoudaccu en/of startaccu
- een knop voor het aflezen van het waterniveau in de schoon- en of vuilwatertank
- een knop voor het aflezen van de binnen- en/of buitentemperatuur
In de video laat campermakelaar Patrick 3 verschillende bedieningspanelen zien en hier kun je dan ook zien welke symbolen er bij de verschillende knoppen horen.
Zonnepanelen op de camper, heeft dat zin?
We zien steeds vaker campers die zijn uitgerust met zonnepanelen. Deze zonnepanelen zijn bedoeld om de huishoudaccu bij te laden als men langere tijd off grid wil kamperen. Dit kan handig zijn, maar is niet altijd noodzakelijk. Om vast te stellen of zonnepanelen voor jou een (noodzakelijke) oplossing zijn moeten we rekening houden met 2 factoren:
- Hoe lang wil je op één plek stilstaan?
- Hoeveel stroom verbruik je in die periode?
De eerste vraag is dus of je echt van plan bent om langere tijd op één plek stil te staan. Met een camper ben je namelijk meestal op doorreis en tijdens het rijden met de camper wordt de huishoudaccu weer bijgeladen. Als je dus maar 1 of 2 dagen stilstaat en daarna weer door rijdt dan is een zonnepaneel in de meeste gevallen niet nodig.
Je Stroomverbruik in de camper berekenen
De tweede vraag is dan hoeveel stroom je verbruikt. Dit kun je berekenen door te inventariseren welke apparatuur je gebruikt en hoe lang je die apparatuur gebruikt. Op elektrische apparatuur staat meestal het verbruik in Watt vermeldt. Aan de hand van onderstaande formule kun je berekenen wat het verbruik dan in ampère is.
P (Watt) = U (Volt) X I (Ampère)
Heb je bijvoorbeeld een camper met 6 halogeen lampjes van 10 watt, dan is het totale verbruik van de verlichting 60 watt. Om het verbruik in ampère te berekenen, moeten we 60 watt delen door 12 volt = 5 ampère. Als je deze lampjes een uur laat branden verbruiken ze 5 ampère-uren (Ah).
Vervolgens kun je kijken wat de capaciteit van je huishoudaccu is en een berekening maken van het aantal dagen dat je eventueel zonder externe stroombron stil zou kunnen staan. Hou er hierbij wel rekening mee dat een 100Ah accu nooit de volle 100 ampère zal kunnen leveren, maar ongeveer de helft of zelfs nog iets minder. Dit is afhankelijk van het type accu dat is geplaatst.
Stel dat je een 100Ah huishoudaccu hebt, die je tot maximaal de helft kunt ontladen, betekent dit dat je 50Ah effectief beschikbaar hebt. Dit houdt in dat je de verlichting van de camper zo'n 10 uur zou kunnen gebruiken want 50Ah (capaciteit) gedeeld door 5 Ah (verbruik) = 10.
LED Verlichting voor een lager stroomverbruik
Ter vergelijk: Als je uitgaat van 2 watt LED verlichting, dan dan is het verbruik 12 Watt/12volt= 1Ah. Dit betekent dat je de LED verlichting 50uur kunt laten branden op dezelfde accu! Het verwisselen van je halogeen lampjes voor LED verlichting kan dan dus een goed alternatief zijn voor het plaatsen van een zonnepaneel.
Een tweede huishoudaccu in de camper plaatsen
Een andere optie om langer off grid te kunnen kamperen is natuurlijk je accu capaciteit vergroten. Dit kun je doen door een huishoudaccu met een grotere capaciteit aan te schaffen óf door een tweede huishoudaccu te plaatsen. Als je ervoor kiest om een tweede huishoudaccu te plaatsen dan is het wel goed om te weten dat je niet zomaar een extra accu bij je bestaande accu kunt plaatsen. In dat geval zal de ene accu in betere conditie zijn dan de andere en daardoor gaat er constant een stroom van de ene naar de andere accu gaan lopen en vervolgens weer terug. Dit zorgt ervoor dat de accu's elkaar als het ware 'opeten' en hierdoor zal de levensduur van de beide accu's drastisch worden verkort. Als je dus kiest voor een tweede huishoudaccu dan zal je beide accu's tegelijk moeten vervangen/plaatsen. Hierbij is het ook belangrijk dat de accu's van hetzelfde soort zijn, hetzelfde amperage hebben en even oud zijn. Kortom, de accu's moeten zoveel mogelijk gelijk zijn voor een zo lang mogelijke levensduur.
Als je aan de hand van bovenstaande formule je stroomverbruik hebt vastgesteld en je weet dat je onvoldoende capaciteit hebt om je periode off grid te overbruggen dan kan je ervoor kiezen om één of meerdere zonnepanelen te laten plaatsen. Zo worden je accu's overdag opgeladen en kun je langer zonder een externe stroomvoorziening.
